Czym jest ETF?
Wchodząc w świat inwestycji na rynkach kapitałowych – prędzej, czy później – spotkamy się z tym skrótem. Czym jest ETF? Rozwinięcie skrótu to Exchange Traded-Fund. Przekładając to na język polski, jest rodzajem pasywnego instrumentu finansowego, który podlega obrotowi na giełdach papierów wartościowych.
Zostały stworzone wprost z myślą o inwestorach indywidualnych, którzy wolą pasywne, spokojne inwestowanie, niż aktywne poszukiwanie tej jednej czy kilku atrakcyjnych spółek albo próby łapania tzw. górek i dołków. Choć – trzeba uczciwie przyznać – na tych instrumentach także możliwy jest day-trading (inwestowanie krótkoterminowe), ale w tym artykule nie będziemy się na tym skupiać.
Te Fundusze to stosunkowo stary „wynalazek inwestycyjny”. Jak każda dobra rzecz, zanim się przyjął minęło kilka dobrych lat i sporo prób wdrożenia nowego pomysłu. Handel na ETF-ach rozpoczął się w 1993 roku. Pierwszym dobrze znanym i największym Exchange Traded-Fund – który później stał się największym ETF-em w historii – był SPDR 500 Trust (SPY), który bazował na indeksie S&P 500 (Standard and Poor’s 500). Dzisiaj na giełdach amerykańskich istnieje już ponad 2000 różnych ETF-ów. W 2021 roku wartość rynku funduszy ETF określano na 5,83 biliona USD.
Na chłopski rozum
Aby dobrze zobrazować to, czym jest ten fundusz, wyobraźmy sobie koszyk. Do koszyka wkładamy wszystkie te walory inwestycyjne, na które chcemy mieć ekspozycję. Załóżmy, że jesteśmy zainteresowani największymi, polskimi spółkami giełdowymi, które wchodzą skład indeksu WIG20 (Warszawski Indeks Giełdowy, 20 największych spółek notowanych na GPW).
Wkładamy je wszystkie do koszyka w takiej samej proporcji, ile wynosi ich udział w wyżej wymienionym indeksie. Koszyk ten – jak można się już zapewne domyślić – jest naszym funduszem ETF. Możemy w niego zainwestować, a nasz zysk lub strata będzie zależała od tego, jak zachowa się indeks WIG20. W odróżnieniu od funduszy inwestycyjnych – tych aktywnie zarządzanych, gdzie zespół traderów dowolnie manipuluje portfelem funduszu – ETF składa się ze stałego portfela. Więc po części wiemy czym jest etf, a o ich charakterystyce przeczytacie poniżej.
Nikt nie zadecyduje w międzyczasie, kiedy już zainwestowaliśmy, że sprzeda jedną spółkę i dokupi trochę innej. Fundusz taki ma z góry określone zasady i naśladuje wycenę walorów, które wchodzą w jego skład, w odpowiedniej proporcji. Należy również dodać, że posiadanie ETF-u uprawnia właściciela do dywidendy z tytułu akcji spółek, wchodzących w skład funduszu. Wiąże się to także z uiszczaniem drobnej opłaty „za zarządzanie”.
Czym jest ETF – Charakterystyka funduszu
Mniej więcej odpowiedzieliśmy sobie już na pytanie, co dokładnie znaczy ten skrót. Teraz pora wejść w nieco głębsze szczegóły i doprecyzować, że nie musi być koniecznie lustrzanym odbiciem jakiegoś indeksu giełdowego – czy to WIG20, czy DAX, czy NASDAQ. W ETF-ie można zawrzeć wszystko, czego dusza zapragnie (no, może aż tyle to nie). Może to być zarówno indeks giełdowy, jak i kilka spółek z danej branży – albo z tej samej branży, ale tylko w jednym kraju. W takim funduszu mogą się znaleźć także aktywa alternatywne, takie jak waluty, towary, surowce energetyczne, obligacje, płody rolne… i tak dalej.
Zależnie od tego, jakie walory znajdą się w „koszyku” – na wzrost właśnie tych walorów mamy ekspozycję, kiedy postanowimy zakupić dany fundusz. Co więcej, niektóre innowacyjne fundusze pod tą nazwą umożliwiają również krótką sprzedaż danego koszyka aktywów. Oznacza to, że kupując dany Exchange Traded-Fund, stawiamy na spadek aktywów, które znalazły się w jego składzie. W przypadku niektórych funduszy możemy nawet skorzystać z dźwigni finansowej, dzięki której jesteśmy zdolni zwielokrotnić nasze potencjalne zyski… lub straty!
Jakie są rodzaje ETF-ów? – rynkowy i odwrócony?
Jak już wcześniej wspomniano, to bardzo plastyczny instrument finansowy. Do tego „koszyka” można wrzucić każde aktywo, jakie tylko się da. Tak więc istnieje kilka różnych rodzajów funduszy ETF, które różnią się m.in. zawartymi w nich aktywami; kierunkiem handlu (pozycja długa/pozycja krótka); regionem geograficznym, z którego pochodzą aktywa; etc. Poniżej wymieniono kilka przykładów opisów tegona czym polega ten fundusz, zależnie od jego atrybutów.
- ETF-y rynkowe (Market ETFs) – jest to najpopularniejszy wariant Exchange Traded-Fund. Tego rodzaju fundusz śledzi notowania indeksów giełdowych, zawierając w sobie akcje spółek z danego indeksu w odpowiednich dla niego proporcjach.
- ETF-y sektorowo-branżowe, to rodzaj funduszy, które skupiają (i w zasadzie też skupują) aktywa spółek z danej branży lub sektora gospodarki. Może to być np. sektor wydobywczy szlachetnych kruszców (lub konkretnego kruszcu, np. złota) albo – przykładowo – branża cyber-bezpieczeństwa lub branża gier wideo.
- ETF-y na obligacje – jak sama nazwa mówi, kupując je na obligacje nabywamy ekspozycję na tego rodzaju papiery wartościowe. Analogicznie do poprzednich wariantów funduszy, ETF-y na obligacje mogą mieć różnoraki skład. Mogą się składać z obligacji skarbowych, korporacyjnych, grupy obligacji wyżej wymienionych etc.
- ETF-y zagraniczne – nie rozwlekając zbytnio, są to wszelkie ETF-y, które oferują ekspozycję na spółki, sektory i branże zagraniczne lub odzwierciedlające zagraniczne indeksy giełdowe etc.
- Odwrócone ETF-y – były już wcześniej wspomniane w treści artykułu. Odwrócony fundusz pozwala ustawić się przeciwko danemu rynkowi. Odwrócony ETF na indeks WIG20 będzie zarabiał, kiedy 20 największych spółek na GPW będzie odnotowywało spadki kursów.
- Exchange-traded notes (ETNs) – to dość nietypowe, porównując do poprzednio wymienionych, fundusze ETF. ETN-y to zasadniczo papiery dłużne, zabezpieczone wiarygodnością kredytową banku emisyjnego.
- Alternatywne fundusze – wszystkie inne ETF-y, które nie kwalifikują się do definicji powyższych. Alternatywne ETF-y pozwalają inwestorom uzyskać ekspozycję, np. na daną strategię inwestycyjną.
- Paradoksalnie istnieją także aktywnie zarządzane fundusze. Docelowo ich wartość ma przewyższać wartość aktywów, na których są oparte (np. przewyższać wartość indeksu, na jakim oparty jest ETF).
Arbitraż
Wiemy już kilka najważniejszych spraw, więc na sam koniec warto załączyć do artykułu mała ciekawostkę. Z racji tego, że takie fundusze podlegają handlowi na rynku (wycenia je rynek), niekiedy mogą występować różnice kursowe pomiędzy wartością funduszu a wartością aktywów, na których tenże fundusz bazuje. W efekcie, w obrębie tych funduszy można zarabiać także na arbitrażu. Niestety, arbitraż nie jest łatwym sposobem zarabiania na rynku, więc zajmują się nim głównie instytucje (tak jak w przypadku arbitrażu, np. na Forex). Narzędzia do arbitrażu na ETF-ach udostępniają sami twórcy funduszy.
